POPRZEDNI ODCINEK CYKLU - TUTAJ
[gallery id=1434]
Przemysł oznaczał także powstawanie nowego typu inwestycji mieszkaniowych. Na zlecenie szybko bogacącej się rodziny Karschów wzniesiono w 1882 r. monumentalny budynek przy placu Konstytucji, wzorowany na pałacu bankiera Kronenberga w Warszawie (na zdjęciach powyżej). Jest to czterokondygnacyjna kamienica, stylizowana na pałac miejski, utrzymana w charakterze specyficznej symbiozy renesansu i baroku, nakryta dachem mansardowym, z bogatą dekoracją fasady, wyjątkowo atrakcyjną klatką schodową i licznymi sztukateriami wewnątrz.
Powstające licznie nowe zakłady i rozwój istniejących spowodowały, że już w drugiej połowie XIX w. 90 proc. wartości produkcji garbarskiej guberni radomskiej powstało w mieście. Radom stał się drugim po Warszawie ośrodkiem produkcji garbarskiej w zaborze rosyjskim. Do 1939 r. w Radomiu czynnych było 39 różnej wielkości zakładów garbarskich. Niestety, do dziś zachowały się nieliczne budynki dawnych garbarni, większość została wyburzona lub uległa przekształceniom, które bezpowrotnie zatarły pierwotne formy. Przykładem stosunkowo dobrze zachowanego budynku garbarni jest obiekt przy ul. Warszawskiej, w dzielnicy Obozisko (na zdjęciach powyżej).
Garbarnia „Praca” powstała w 1897 r. Jej pierwszym właścicielem był Józef Samsonowski. Produkowała głównie skóry chromowe i podeszwowe, które eksportowała m.in. do Francji i na Bliski Wschód. Garbarnia wielokrotnie zmieniała właścicieli. Przed II wojna światową stanowiła własność inż. Mordechaja Cemacha. Zatrudniała wówczas 90 pracowników i była jedną z najnowocześniejszych w kraju. Produkowała skóry na potrzeby przemysłu obuwniczego. Po wojnie weszła w skład Radoskóru jako Zakład nr 3, kontynuując produkcję w postaci wysokiej jakości skór roślinnych, tzw. spodów, czyli surowca na zelówki. Potem przejęły ją Radomskie zakłady Garbarskie, a po nich spółka Garbex. Po jej bankructwie nieruchomość wystawiono na sprzedaż. Obecnie właścicielem jest osoba prywatna.
Budynek nieznanego autorstwa ma bardzo interesujący układ bazylikowy, z wyodrębnioną bryłą wieży i szczęśliwie zachowanym wolnostojącym ceglanym kominem. Charakterystyczna wieża i komin są w tutejszym krajobrazie swoistym landmarkiem i symbolem, przypominającym o przemysłowym charakterze Radomia i bogatych tradycjach tutejszego garbarstwa.
Stanisław Bochyński, Miejska Pracownia Urbanistyczna
