Nagroda została ustanowiona przez radomski samorząd pięć lata temu. Jest przyznawana za najlepszy debiut literacki. W czerwcu po przeczytaniu 106 książek, zgłoszonych do konkursu głównie przez wydawnictwa i autorów, jury nominowało pięć autorek: Joannę Gierak-Onoszko za książkę „27 śmierci Toby’ego Obeda” (Dowody na Istnienie), Dorotę Kotas za „Pustostany” (Niebieska Studnia), Barbarę Sadurską za „Mapę” (Nisza), Natalkę Suszczyńską za „Dropie” (Ha!art) i Urszulę Zajączkowską za „Patyki, badyle” (Marginesy). Wszystkie wyróżnione nominacjami książki to pierwsze prozatorskie publikacje ich autorek.
Jak twierdzi przewodniczący kapituły Jerzy Jarzębski, tegoroczny wybór był trudny, a obrady jury burzliwe, gdyż w finale znalazły się książki wybitne i bardzo różne. Ostatecznie zdecydowano, że tegoroczną Nagrodę Gombrowicza otrzyma Barbara Sadurska za „Mapę”.
- Książka ta ujęła nas swoją kunsztownością – mówi Jerzy Jarzębski. – Niezwykłością „Mapy” jest to, że jest ona zarówno powieścią, jak i zbiorem opowiadań. Jeśli czytać ją jako zbiór opowiadań, to są to krótkie fabuły, opowiadane niezależnie od siebie. Ale jeśli czytać je jako powieść, to widać, że „Mapa” się składa, że opowieści odbijają się wzajemnie, że odbijają się bohaterowie, a także przedmioty. Ta książka ma skomplikowaną strukturę i dla miłośników literatury na pewno będzie czymś fascynującym do odczytania i rozszyfrowania – podkreśla przewodniczący kapituły.
Józef Olejniczak, członek jury Nagrody, także zwraca uwagę na to, że „Mapa” jest dojrzała nie tylko stylistycznie. – To niemodne słowo, ale muszę to podkreślić: to książka mądra i zawierająca bardzo mądrą przestrogę – mówi.
Nagroda, której organizatorami są Prezydent Radomia oraz Muzeum Witolda Gombrowicza, a patronką Rita Gombrowicz, to 40 tys. złotych. Laureat otrzymuje też lornetkę, przedmiot ważny dla autora „Kosmosu” szczególnie w ostatnim okresie jego życia, pozwalający nie tylko uczestniczyć w życiu poprzez jego „podglądanie”, ale i grę z rzeczywistością poprzez odwracanie perspektywy. Nominowani do tego wyróżnienia oprócz statuetek otrzymują również nagrody pieniężne.
- Trudno mi o swojej książce mówić, bo pisałam ją nie myśląc o tym, że zostanie wydana. Wydaje mi się, że w tym momencie już ważniejsze jest to, co w niej widzą czytelnicy niż to, co ja tam napisałam. Słyszę, że jest o złu, przemocy, może i tak, ale dla mnie jest bardziej o wolności, że jest tam dużo światła i wiatru - mówi Barbara Sadurska, laureatka Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza.
Po raz pierwszy Nagroda została wręczona we wrześniu 2016 r. Kapituła wskazała wówczas dwoje laureatów: Weronikę Murek i Macieja Hena. W drugiej edycji (2017) Nagrodę Gombrowicza dostała Anna Cieplak za powieść „Ma być czysto”, w trzeciej (2018) Marcin Wicha za „Rzeczy, których nie wyrzuciłem”, zaś w czwartej (2019) Olga Hund za „Psy ras drobnych”. Dotychczas do Nagrody zgłoszono 401 książek.
Wręczeniu nagrody towarzyszy festiwal Opętani Literaturą. W tym roku ze względu na pandemię festiwal odbędzie się w listopadzie i będzie miał skromniejszy program. Potrwa od 13 do 22 listopada, a w planach są m.in. spotkania z nominowanymi oraz dyskusja kapituły podsumowująca pięciolecie nagrody.
