PRZYJĄĆ CZY ODRZUCIĆ? CZYLI CO ZROBIĆ ZE SPADKIEM PO ŚMIERCI BLISKICH?
Gdy dowiadujemy się o śmierci kogoś bliskiego, na ogół w pierwszej kolejności reagujemy emocjonalnie i często nie mamy głowy do załatwiania formalności związanych ze spadkiem – zwłaszcza, gdy byliśmy bardzo silnie związani ze zmarłym. Warto jednak nie zapominać także o formalnościach z tym związanych. Zaczynają bowiem biec dla nas wówczas pewne przewidziane prawem terminy, jak na przykład termin na złożenie oświadczenia o przyjęciu, przyjęciu z dobrodziejstwem inwentarza lub odrzuceniu spadku, który wynosi 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania.
Czym różni się przyjęcie proste spadku od przyjęcia z dobrodziejstwem inwentarza, a jakie są skutki odrzucenia?
Proste przyjęcie spadku. Spadkobierca przyjmuje spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi. Oznacza, to, że spadkobierca będzie odpowiadał za długi także z własnego majątku. Jeżeli więc przykładowo w skład spadku po zmarłym wchodziły oszczędności w wysokości 5.000 zł, a jednocześnie zmarły miał zaciągnięte zobowiązania (np. kredyty) na kwotę 15.000 zł, w przypadku prostego przyjęcia spadku, spadkodawca będzie musiał niejako „z własnej” kieszeni dołożyć brakujące 10.000 zł. Od momentu nabycia spadku wierzyciele będą mogli bowiem dochodzić roszczeń z tego tytułu od spadkodawcy.
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Spadkobierca odpowiada wówczas za długi spadkodawcy jedynie w ograniczonym stopniu – do wysokości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. W przypadku złożenia więc przez spadkobiercę oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, dokonuje się stosownego spisu i wyceny wartości przedmiotów wchodzących w skład spadku. Spisu takiego dokonuje Komornik Sądowy, co wiąże się oczywiście z wygenerowaniem po stronie spadkobierców dodatkowych kosztów z tym związanych. Przykładowo: jeżeli po przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, okaże się, że stan czynny spadku wynosi tak jak w poprzednim przykładzie 5.000 zł, a jednocześnie zmarły miał zaciągnięte zobowiązania (np. kredyty) na kwotę 15.000 zł, spadkobierca będzie odpowiadał za długi jedynie w granicach przyjętego spadku – a więc w granicach tych 5.000 zł – nie będzie więc musiał spłacać pozostałej części z własnych środków.
WAŻNE: Jak wskazano powyżej, co do zasady brak oświadczenia co do spadku potencjalnego spadkobiercy w ciągu 6 miesięcy od chwili śmierci spadkodawcy jest jednoznaczny z prostym przyjęciem spadku. Nie dotyczy to jednak osób nie mających pełnej zdolności do czynności prawnych (a więc np. małoletnich), osób, co których istnieje podstawa do całkowitego ubezwłasnowolnienia oraz osób prawnych. W przypadku tych osób, brak oświadczenia w ciągu 6 miesięcy jest równoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza (art. 1015§2 Kodeksu Cywilnego). Co więcej, jeżeli jeden ze spadkobierców przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, uważa się, że także spadkobiercy, którzy nie złożyli w terminie żadnego oświadczenia, przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza (art. 1016 Kodeksu Cywilnego).
Odrzucenie spadku. Spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku (art. 1020 Kodeksu Cywilnego). W takim przypadku, spadkobierca nie będzie w ogóle ponosił odpowiedzialności za długi spadkobiercy, nie otrzyma jednak także nic z tego co wchodzi w skład spadku. Jest to opcja odpowiednia dla osób, które są pewne, że jedyne co zostało po zmarłym to długi bądź, że wartość długów znacząco przewyższa wartość czynna spadku. Należy przy tym podkreślić, że nie można spadku częściowo odrzucić, a częściowo przyjąć. Pamiętać też, aby nie przekroczyć 6 miesięcznego terminu na złożenie stosownego oświadczenia.
W następnym artykule wskażemy, jak i gdzie złożyć oświadczenie o przyjęciu, przyjęciu z dobrodziejstwem inwentarza lub odrzuceniu spadku oraz jak przeprowadzić postępowanie spadkowe.
