Pojechałeś na granicę z Ukrainą, by pomóc uchodźcom...
- Pojechaliśmy w kilku; dołączyłem do kolegów w ostatniej chwili, gdy dowiedziałem się, że jadą. Bardzo duży szacunek dla osób, które tam jeżdżą, bo to już kolejny raz. Mieliśmy serwować ciepłe posiłki z grilla czy z kuchni polowej, dać ludziom ciepłą herbatę. Spędziliśmy tam prawie 30 godzin, z dwugodzinną przerwą na drzemkę. To, co się tam dzieje, jest trudne do wyobrażenia, kiedy siedzi się w domu - w spokoju, cieple i tylko ogląda przekazy medialne. Słyszymy o kolejnych tysiącach Ukraińców, które przekroczyły granicę, że to już ponad milion osób, ale z perspektywy fotela to tylko statystyka. Natomiast na miejscu bardzo trudno jest na ten exodus patrzeć – bo to już nie anonimowe tysiące, ale pojedyncze rodziny, z których każda przeżyła tragedię.
Byliśmy, na przykład, w punkcie recepcyjnym w Hrubieszowie. Tam widziałem trzy-, czteroosobowe rodziny z jedną walizką. W 99 proc. to matki z dziećmi, babcie, czasem dziadkowie. Nie ma nikogo silnego, zdolnego do walki. Smutne, załzawione, trochę zdezorientowane spojrzenia osób wysiadających z busa są czymś, co zostanie mi w głowie, jeśli nie na całe życie, to na pewno na bardzo długo. Skala uchodźstwa jest ogromna; co kilkanaście sekund podjeżdża bus, z którego wysiada osiem, 10, 12, czasami 20 osób. To, średnio, jedna osoba na sekundę.
A jak wygląda pomoc tam na miejscu? Jest to skoordynowane, uporządkowane? Ukraińcy wiedzą, co mają zrobić po przekroczeniu granicy?
- Organizacja jest niesamowita. Podjeżdżają z granicy busy; obsługiwane głównie przez strażaków, żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej czy policjantów i zabierają ludzi do punktów recepcyjnych... Ci strażacy, ochotnicy czy zawodowi, jeżdżą po 20 godzin, idą się przespać dwie, trzy godziny i wracają za kierownicę. Są wyczerpani, ale jeżdżą non stop, żeby pomagać. Tak na marginesie... Jeśli ktoś chce pomóc, to busy są potrzebne cały czas. Można się zgłosić choćby przez rządowe formularze.
Ci, którzy jeżdżą, potrzebują zamienników? Żeby nieco odpocząć i zdystansować się do sytuacji?
- Dokładnie tak. Chociaż wolontariuszy jest naprawdę bardzo dużo; są ludzie z całej Polski. Bardzo ciężko jest stamtąd wyjechać. Kiedy człowiek się tam znajdzie i zobaczy, co się dzieje, to wszystko inne zaczyna się trochę mniej liczyć - praca czy powrót... Był pan, który przyjechał na jeden dzień, a jeździł już siódmy, kiedy my tam byliśmy. Nie był w stanie podjąć decyzji, że trzeba wrócić, mimo że to byłoby racjonalne.
Ci, którzy uciekają przed wojną, w punkcie recepcyjnym dostają wszystko, czego potrzebują. Jest ciepłe jedzenie; kuchnia działa 24 godziny na dobę. Są wózki dla dzieci, foteliki samochodowe... Więc jeśli kogoś przed wyjazdem na granicę powstrzymuje to, że nie ma fotelika, a trafi mu się ktoś z małym dzieckiem, nie musi się przejmować – dostanie go na miejscu. Ukraińcy nie bardzo wiedzą, co się dzieje. Część osób w tym pierwszym okresie ma kogoś, do kogo może pojechać, ale...
Z czasem takich osób będzie coraz mniej?
- Już uciekają i będą uciekać ci, którzy po tej stronie granicy nie mają nikogo. Z kolei Polacy przyjmą jedną, dwie rodziny, ale trzeciej i czwartej pewnie już nie, więc przyjmujących będzie potrzeba coraz więcej. Tam, gdzie byliśmy, jest hala ośrodka sportu i rekreacji, w której rozłożono łóżka dla uchodźców. Parę godzin się opierałem, zanim odważyłem się tam wejść. Przerażający widok... 500 łóżek polowych, na których w większości leżą dzieci i czasami matki... Ale najczęściej te matki siedzą obok, żeby dziecko mogło się chwilę przespać. Łóżka są co pół metra. Straszny widok... Ukraińcy są wdzięczni, widzą, że staramy się pomagać. Ale to, co oni przeżywają to niewyobrażalna tragedia... Starajmy się więc pomagać.
Czy po pobycie na granicy wiesz, jakiej pomocy nie potrzeba? I jak pomagać z głową?
- Tak naprawdę niewielu rzeczy tam brakuje. Zajęły się tym duże organizacje - dostarczaniem, koordynowaniem.
Czyli nie róbmy zakupów na hura...
- Dokładnie tak. Jedzenia jest tam bardzo dużo; tego nie brakuje. Zawsze się przydadzą pieluszki, mleko dla dzieci. Nie dawajmy używanych ciuchów. Ilość ubrań, która tam jest, jest gigantyczna. Teraz najbardziej potrzebne jest Ukraińcom lokum, a docelowo szkoła dla dzieci i jakieś zajęcie, praca dla dorosłych. Ukraiński naród jest dumny; oni myślą, że stali się naszymi dłużnikami, skoro przyjęli pomoc, że muszą się nam odwdzięczyć. Nie sądzę więc, żeby ktokolwiek z nich chciał siedzieć bezczynnie i wegetować na garnuszku państwa. Nie powinniśmy mieć obaw, że oni przyjeżdżają, by korzystać z socjalu. Ukraińcy błyskawicznie będą chcieli wrócić do pracy. O ile będą w stanie, bo te dramaty, te historie są bardzo ciężkie.
