Urodził się w Radomiu 23 października 1927 roku. Jego ojciec był znanym teoretykiem spółdzielczości pracy, a także publicystą i działaczem oświatowym (wydawał pod pseudonimem Jerzy Karon). Matka - z domu Pietrusiewicz - była nauczycielką. Rodzina matki dobrze zapisała się na kartach historii Radomia. Wiktor Pietrusiewicz (wuj filozofa) był komisarycznym prezydentem Radomia w latach 1930-1934, a jego żona Mieczysława - organizatorką tajnego nauczania w okresie okupacji hitlerowskiej, po wojnie zaś znaną nauczycielką radomskich szkół.
Dzieciństwo i młodość Leszka Kołakowskiego przypadły na niespokojne lata trzydzieste i czterdzieste minionego stulecia. Wcześnie (1930 r.) traci matkę. W maju 1943 na Pawiaku ginie jego ojciec, zamordowany przez Niemców. Uczył się w szkołach w Radomiu (poziom elementarny), Łodzi (gimnazjum, matura), Warszawie (mała matura). Pobyt w szkołach przeplatany był okresami samodzielnej nauki, co, niestety, w tamtych czasach stanowiło normę.
W 1950 roku ukończył studia filozoficzne na Uniwersytecie Łódzkim, a trzy lata później, już na Uniwersytecie Warszawskim, obronił pracę doktorską na temat „Nauka Spinozy o wyzwoleniu człowieka”. Z warszawską uczelnią był związany do 1968 roku. Niezwykle popularny wśród studentów. Wykładał na UW oraz w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN, angażował się politycznie, dużo publikował, był redaktorem naczelnym dwumiesięcznika „Studia Filozoficzne”. Cenzura wielokrotnie wstrzymywała druk jego artykułów i książek. Był oskarżany o rewizjonizm i inwigilowany przez SB. W 1964 roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego. W 1966 został wyrzucony z partii, a dwa lata później, po wydarzeniach marcowych usunięty z pracy na Uniwersytecie Warszawskim.
W listopadzie 1968 wyjechał z kraju. Wykładał kolejno w Mc Gill University w Montrealu (Kanada) i w University of California w Berkeley (USA). W 1970 otrzymał godność Senior Research Fellow w All Souls College w Oxfordzie (Anglia). Tej starej uczelni pozostał wierny do końca. Pracując na obczyźnie Leszek Kołakowski angażował się w działalność na rzecz polskich robotników skupionych w Komitecie Obrony Robotników i w Solidarności, uczestniczył też w pracach jury Niezależnej Fundacji Popierania Kultury Polskiej.
Ten wybitny myśliciel był niezrównanym mistrzem języka polskiego, kontynuatorem wielkiego nurtu filozofii naturalistycznej, moralistą… Autorem olbrzymiej liczby książek i artykułów. Do jego najważniejszych prac należą: „Szkice z filozofii katolickiej” (1955), „Wykłady z filozofii średniowiecznej” (1956), „Jednostka i nieskończoność. Wolność i antynomie wolności w filozofii Spinozy” (1958), „Rozmowy z diabłem” (1965), „Świadomość religijna i więź kościelna. Studia nad chrześcijaństwem bezwyznaniowym XVII wieku” (1965), „Kultura i fetysze” (1967), „Obecność mitu” (1972), „Główne nurty marksizmu” (1976-1978), „Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań” (1982), „Jeśli Boga nie ma...” (1999). Pisał też poezje i bajki dla dzieci.
Wielokrotnie nagradzany. Laureat m.in. Pokojowej Nagrody Księgarzy Niemieckich (1977), Nagrody Klugego – nagroda Biblioteki Senatu Kongresu USA, odpowiednik Nagrody Nobla w dziedzinie nauk humanistycznych. W 1998 roku z rąk Prezydenta RP otrzymał Order Orła Białego.
Leszek Kołakowski był Honorowym Obywatelem Miasta Radomia. Chętnie przyjeżdżał do swojego rodzinnego miasta, które uważał za swoisty „środek świata”.
- Pamiętam dobrze moje spotkanie z profesorem Leszkiem Kołakowskim w Radomiu w roku 2007. Profesor obchodził wtedy swoje 80. urodziny. Pełniłem wówczas zaszczytną funkcję prezesa Radomskiego Towarzystwa Naukowego. Postanowiliśmy uczcić tę wizytę i zacny jubileusz przyznaniem panu profesorowi tytułu Honorowego Członka RTN - wspomina dr Adam Duszyk, zastępca dyrektora Muzeum im. Jacka Malczewskiego. - Na czerpanym, ekskluzywnym papierze wydrukowaliśmy okolicznościowy dyplom i podczas uroczystej sesji Rady Miejskiej, która miała miejsce w Resursie Obywatelskiej, osobiście wręczyłem akt nadania. Pamiętam, jak bardzo wzruszony był pan profesor tym wyróżnieniem, mimo że w swoim życiu otrzymał mnóstwo znacznie ważniejszych wyróżnień. To świadczyło o wielkiej klasie i skromności tego człowieka.
Ścieżki prof. Kołakowskiego i dr. Duszyka przecięły się jednak dużo wcześniej. - Kiedy pracowałem nad rozprawą doktorską na temat znanego przed wojną teoretyka spółdzielczości pracy Jana Wolskiego, natknąłem się na informację, że ojciec Leszka Kołakowskiego - Jerzy przyjaźnił się z bohaterem mojej dysertacji. Postanowiłem napisać list do profesora w tej sprawie – opowiada wicedyrektor Muzeum im. Jacka Malczewskiego. - Jakże byłem zdziwiony, że profesor znalazł dla mnie czas i opisał w obszernym liście kontakty swojego ojca, ale też swoje z Janem Wolskim. Podobno profesor miał taką zasadę, że zawsze odpowiadał na listy. Był bardzo ciepłym, życzliwym i empatycznym człowiekiem. Kiedyś wysłałem mu wydaną przez RTN niewielką pracę o anarchiście rosyjskim Michale Bakuninie, którą popełniłem w 2004 roku. Profesor też mi wtedy odpisał, dzieląc się swoimi uwagami na temat tej mojej pierwszej naukowej publikacji. Na zawsze pozostanie w mojej pamięci jako wzór naukowca i humanisty.
Prof. Kołakowski zmarł 17 lipca 209 roku w Oxfordzie.
Dziesięć lat temu, w 2013 roku w radomskim muzeum powstała – z woli żony profesora, Tamary - stała ekspozycja „Leszek Kołakowski 1927-2009”. Dzięki pamiątkom przekazanym przez rodzinę można było zaaranżować gabinet tego wybitnego filozofa. Jest więc tutaj solidne drewniane biuro należące do znakomitego radomianina, jego maszyna do pisania, z włoskiej firmy Olivetti, skórzana teczka czy wieczne pióra. Na wystawie znalazły się też rzeczy osobiste Leszka Kołakowskiego – garnitur, skórzane pantofle, kapelusz, szklana laska, fajki, rękawiczki, a nawet karty do brydża. Jest też, rzecz jasna, toga i biret z All Souls College w Oxfordzie. W gabinecie nie mogło zabraknąć książek, dyplomów, medali i pamiątkowych znaczków. Honorowe miejsce zajmuje medal Bene Merenti Civitas Radomiensis. Nie zabrakło nawiązań do dzieciństwa spędzonego przez Leszka Kołakowskiego w Radomiu i do jego wizyt w rodzinnym mieście pod koniec życia profesora.
