"Oto władza już przejęta, czas rozpocząć kuse święta. Niechaj nikt się dziś nie smuci, smutnych pieśni niech nie nuci, bo zabawy przyszła pora do późnego dziś wieczora. Niech muzyka zabrzmi żwawa i nastanie tu zabawa. Witam zatem gości drogich, życząc doznań bardzo błogich. Tu na rynku się zabawcie i nasz Jedlińsk wszędzie sławcie, bo to piękne miasto w świecie, o czym czasem mało wiecie, bo Jedlińsko miasto dawne Arianami było sławne. Stary kościół barkowy dziś wygląda tak jak nowy, tu w Radomce żyły raki i co roku są kusaki. Długo niech trwa dziś zabawa, a na koniec bijcie brawa” - mówił podczas otwarcia jedlińskich kusaków wójt Pardoła, któremu przekazano w tym dniu władze.
Ścięcie Śmierci w Jedlińsku, jak co roku zakończyło karnawał i odbyło się we wtorek przed środą popielcową. Tradycyjnie na rynku pojawił się barwny korowód. Na jego czele kroczył rak, symbol Jedlińska, kolejno: kat, orkiestra i przebierańcy. Wśród nich byli m.in. Młoda Para, diabły, Żydzi, Cyganie, chłopy i baby. Według tradycji, w postaci kobiece wcielają się tylko mężczyźni; rola ta jest przekazywana z ojca na syna. Po przywitaniu korowodu rozpoczął się sąd nad Śmiercią. Gdy ławnicy zajęli miejsca, na scenę została wprowadzona spętana linami Śmierć, która z lęku przed mieszkańcami trzęsła się ze strachu. Śmierci zarzucano, że niewzruszona niczyim smutkiem i bólem, za zabawę miała zabijanie innych.
„Za te rozbójstwa rozliczne my sąd wyrok wydajemy. W imię Boga, Ojca, Syna na ścięcie ją skazujemy nim mina piąta godzina.” - jak zapowiedziano, tak zrobiono. Wyrok na Śmierci, poprzez ścięcie, wykonał kat.
https://www.cozadzien.pl/zdjecia/sciecie-smierci-w-jedlinsku-zdjecia/63047
Kusakom towarzyszyły także występy kapel ludowych i jarmark sztuki ludowej. Na zakończenie wydarzenia odbył się koncert. W tym roku mieszkańców do zabawy rozgrzał zespół disco polo - Top Girls.
Zwyczaj kultywowany jest prawdopodobnie na pamiątkę prawa miecza, które Jedlińsk otrzymał przy okazji lokacji miasta. Niektórzy badacze genezy Kusaków upatrują w zwyczajach, jakie można było spotkać w innych częściach kraju. Na obrzęd Ścięcia Śmierci miała duży wpływ szkoła ariańska, istniejąca w Jedlińsku w latach 1560–1630 oraz szkoła wyższa funkcjonująca w latach 1630-1655. Widowisko mogło wziąć swój początek od igrzyska żakowskiego, tj. ścięcia kukły symbolizującej śmierć. Jako pierwszy obrzęd Ścięcia Śmierci opisał ks. Jan Kloczkowski, ówczesny proboszcz parafii Jedlińsk. Dzięki niemu wiadomo dziś, jak ten zwyczaj wyglądał 150 lat temu.
