To już siódma edycja wystawy „100 szopek w Watykanie” – wydarzenia, podczas którego prezentowane są dzieła artystów z całego świata, ukazujące ich kreatywne podejście do przedstawienia sceny Narodzenia Pańskiego. W tym roku pod kolumnadą Berniniego Włosi i turyści z całego świata mogą oglądać żłóbki – każdy w osobnym, specjalnie dla niego przygotowanym domku - m.in. z Francji, San Marino, Chorwacji, Węgier, Czech, Słowacji, USA, Wenezueli, Japonii, Filipin i Tajwanu. Polskę reprezentują trzy prace. Szopka artystki ludowej Władysławy Bronickiej z Wadowic nawiązuje do postaci papieża Jana Pawła II, którego figura znajduje się obok klęczących Trzech Króli. W tle możemy zobaczyć dom rodzinny Karola Wojtyły i wadowicką bazylikę. Druga przyjechała do Rzymu z Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu. Zrobiła ją 11-letnia Patrycja Tomaszewska z Gralewa Starego. Żłóbek wykonała 11-letnia Patrycja Tomaszewska z Gralewa Starego. To była jej praca na, organizowany przez sierpecki skansen konkurs „Szopka betlejemska - małe dzieło sztuki”. Z kolei żłóbek Jarosława Rodaka od niedawna jest częścią kolekcji radomskiego muzeum.
- To nie pierwszy raz, kiedy eksponat z Muzeum im. Jacka Malczewskiego pojawia się w samym sercu obchodów bożonarodzeniowych w Watykanie. Przypomnę, że w roku ubiegłym świąteczne kartki Ambasady RP przy Stolicy Apostolskiej zdobił, będący naszą własnością, obraz Jacka Malczewskiego „Jasełka” z 1888 roku – mówi Leszek Ruszczyk, dyrektor Muzeum im. Jacka Malczewskiego. - I kartka z tym obrazem obiegła cały świat, wszystkie ambasady. To z pewnością powód do dumy, ale też i zachęta do dalszej współpracy. Kiedy więc ks. bp Marek Solarczyk zaproponował, żebyśmy wzięli udział w watykańskim konkursie – bo to jest konkurs, nie wahaliśmy się długo. I bardzo nas ucieszyła wiadomość, że żłóbek Jarosława Rodaka został zakwalifikowany na wystawę pod kolumnadą Berniniego i że będą go podziwiać pielgrzymi z całego świata.
Katarzyna Jendrzejczyk, kierownik Działu Sztuki Nieprofesjonalnej i Kultury Ludowej Muzeum im. Jacka Malczewskiego zaznacza, że urodzony w 1947 roku Jarosław Rodak to bardzo ważna postać dla kultury ludowej w Polsce. Od kilkudziesięciu lat jest związany z jednym z najważniejszych ośrodków garncarskich – w Rędocinie (powiat skarżyski). W 2004 został uhonorowany Nagrodą im. Oskara Kolberga – najważniejszym wyróżnieniem w dziedzinie kultury ludowej w Polsce. Gdy w 1974 roku ożenił się z Barbarą Mołdawą, wszedł do jednej z najsłynniejszych rodzin garncarskich. Dziad Barbary, Andrzej Rokita, był bowiem jednym z prekursorów garncarstwa w regionie.
– Jarosław Rodak wykształcił swój charakterystyczny styl, dość monumentalny, surowy, z lekką nutą naiwności, który świetnie współgra z często podejmowaną przez twórców ludowych tematyką sakralną – mówi Katarzyna Jendrzejczyk.
Jego prace, w tym figury świętych i przedstawienia sakralne, zdobyły uznanie w Polsce i za granicą. Znajdują się w wielu kolekcjach – prywatnych i muzealnych. Szopka, która od 8 grudnia można oglądać w Watykanie, składa się z 14 elementów. Głównym jest stajenka z przedstawieniem Świętej Rodziny, z postaciami trzech króli, aniołów i pastuszków, a także dość liczną grupą zwierząt. „Jego indywidualny styl i talent uwidacznia się szczególnie w rzeźbach sakralnych. Sięga do znanych wzorów ikonograficznych, tworząc szopki, figury świętych i przedstawienia Chrystusa. Rzeźby, w odcieniach brązu, z akcentami zieleni, są nieco ciężkie, można by rzec toporne. Brak w nich troski o detal, o dekoracyjność, nie ma w nich zbyt wielu ornamentów. Owe pozorne braki wpływają na urodę rzeźb, sprawiają, że pomimo niewielkich rozmiarów stają się one monumentalne” – pisze o twórczości Rodaka Justyna Górska-Streicher.
- Bardzo charakterystyczne wyroby, niemalże garncarskie, pięknie ukazujące tradycje Bożego Narodzenia naszej ziemi – mówi o szopce Rodaka biskup radomski Marek Solarczyk. - O tyle jest to też wyjątkowe, że to akurat czas kolejnego Roku Jubileuszowego, a więc też i nadzieja, że pielgrzymi przybywający do Rzymu będą mieli okazję zobaczyć to, co jest owocem twórczości ludowej naszej ziemi.
Katarzyna Jendrzejczyk nie ukrywa, że udział w watykańskiej wystawie to zaszczyt i nobilitacja zarówno dla autora szopki, jak i muzeum. - Świat dowie się, że oprócz sztuki dawnej czy współczesnej kolekcjonujemy także sztukę ludową. Nasz dział funkcjonuje od 1979 roku i zebrał jedną z ważniejszych w kraju kolekcji prac tzw. artystów naiwnych czy prymitywistów, m.in. Nikifora i Teofila Ociepki. Natomiast od 2013 roku sukcesywnie uzupełniamy ten zasób znaczącymi dziełami kultury ludowej – mówi kierowniczka działu sztuki nieprofesjonalnej MJM.
Wystawę szopek z całego świata na Placu Świętego Piotra będzie można oglądać do 6 stycznia 2025. W ubiegłym roku ekspozycję „100 presepi in Vaticano” zwiedziło ponad 260 tys. osób. Pokazano wtedy żłóbki z 22 krajów.
