Problem współczesnego niewolnictwa i handlu ludźmi dotyka 12 mln ludzi na świecie i jest trzecim, po handlu bronią i narkotykami, źródłem zysków dla zorganizowanych grup przestępczych.
Co roku do pracy za granicą sprzedawanych jest 600-800 tysięcy osób, z czego 15 tysięcy to obywatele polskiego pochodzenia. Nasi rodacy najczęściej wykorzystywani są na terenie Niemiec, Francji i Włoch. Na mapie niebezpiecznych krajów znajdują się także Holandia i Wielka Brytania. Handel ludźmi uznawany jest za współczesną formę niewolnictwa. To przestępstwo polegające na odebraniu wolności tym, którzy padają jego ofiarą i wykorzystaniu ich w celu osiągnięcia korzyści. Ludzie w trudnym położeniu, słabo wykształceni, bezrobotni, nie mający wystarczających środków do życia, a także wszyscy ci, którzy planują wyjazd do pracy za granicę są szczególnie narażeni na próbę zwerbowania ich przez grupy przestępcze trudniące się handlem ludźmi.
Najskuteczniejszą formą ochrony przed tym groźnym zjawiskiem jest profilaktyka, dlatego policjanci apelują jednocześnie o ostrożność i zachowanie czujności. O czym należy pamiętać planując tego rodzaju wyjazdy? Przed znalezieniem oferty pracy i wyjazdem za granicę przede wszystkim należy ostudzić emocje i zastanowić się, czy wyjazd jest opłacalny i nie niesie zagrożenia, którego można uniknąć. Łupem przestępców, werbowników i oszustów padają najczęściej kobiety – stanowią one 80% ofiar. Na przestrzeni lat rodzaje handlu ludźmi ulegają zmianie. Oszuści stosują wiele wyrafinowanych sposobów na złapanie i uzależnienie od siebie ofiary.
Najczęstsze formy werbowania:
na pracę - oferta jest niezwykle atrakcyjna, zazwyczaj z niskimi wymaganiami i jednoczesną obietnicą wysokich zarobków, nieadekwatnych do stawek rynkowych. Decyzję o wyjeździe trzeba podjąć z dnia na dzień,
na miłość - oszust nawiązuje emocjonalną relację z ofiarą (najczęściej młodą dziewczyną), zdobywa jej zaufanie i rozkochuje w sobie, co pozwala mu nią łatwo manipulować i np. namówić do wyjazdu za granicę. Etap uwodzenia może trwać nawet kilka miesięcy.
na tzw. mechanizm długu - werbownik pożycza pieniądze na przejazd za granicę, mieszkanie, wyżywienie, by potem oczekiwać posłuszeństwa i oddania wszystkich zarobionych pieniędzy. Sprawca często wymyśla pod byle pretekstem „karne opłaty”, które stale powiększają dług. W efekcie pracownik nigdy nie jest w stanie go spłacić, więc musi bez końca pracować dalej.
PORADY
Zanim wyjedziesz:
Dopełnij wszelkich formalności (sprawdź ważność swojego paszportu – jeśli wyjeżdżasz na jego podstawie i ewentualnych pozwoleń, zgromadź inne konieczne do podjęcia pracy dokumenty np: zaświadczenia potwierdzające Twoje kwalifikacje zawodowe).
Ubezpiecz się (od następstw nieszczęśliwych wypadków i ewentualnych kosztów leczenia).
Sprawdź, czy pośrednik (firma pośrednicząca) oferujący Ci pracę działa legalnie, tzn. czy jest zarejestrowany w KRAZ (Krajowy Rejestr Agencji Zatrudnienia) i posiada odpowiedni certyfikat.
Upewnij się, że Twój pracodawca istnieje. Dowiedz się o nim jak najwięcej – najlepiej od pośrednika. Poproś o adres, numer telefonu. Skontaktuj się z nim.
Dowiedz się, na co możesz liczyć ze strony pośrednika w razie kłopotów w pracy (np. w sytuacji, kiedy praca jest inna niż oferowana lub masz problemy z pracodawcą). Poproś o zobowiązanie na piśmie.
Dokładnie czytaj wszystkie dokumenty, które pokazuje Ci pośrednik, zwłaszcza te, które masz podpisać. Jeśli czegoś nie rozumiesz – pytaj!
Jeśli dajesz pośrednikowi pieniądze, zawsze domagaj się pokwitowania!!!
Zrób kserokopię dokumentów, które ze sobą zabierasz (paszportu, dowodu osobistego, wiz, pozwolenia na pracę, umowy o pracę) i zostaw bliskim (osobom, którym ufasz). Dołącz do dokumentów aktualną fotografię.
Zostaw też adres, pod którym będziesz przebywać za granicą, numer telefonu, imię i nazwisko pracodawcy oraz nazwiska i adresy osób, z którymi wyjeżdżasz (lepiej nie wyruszać w pojedynkę). Informuj bliskich o zmianach adresu i miejsca pracy.
Ustal częstotliwość kontaktów telefonicznych z bliskimi (osobami, którym ufasz) np. raz w tygodniu o określonej porze. Ustal hasło, którym się posłużysz w przypadku ewentualnych kłopotów i niemożności powiedzenia tego wprost przez telefon: np. przekaż pozdrowienia dla kogoś, kto nie istnieje.
Zabierz ze sobą:
- Adres i numer telefonu najbliższego polskiego konsulatu w kraju, do którego jedziesz. W razie jakichkolwiek kłopotów tam otrzymasz pomoc.
- Słownik lub rozmówki – jeśli nie jesteś pewny, czy dasz sobie radę z miejscowym językiem.
- Numer telefonu Poland direct z kraju, do którego jedziesz. Za minimalną opłatą lub za darmo będziesz mógł zatelefonować do Polski – tylko na numer telefonu stacjonarnego – nie komórki – o ile osoba, do której dzwonisz zgodzi się zapłacić za rozmowę. Telefonistka, która połączy rozmowę mówi po polsku.
- Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego, która jest potwierdzeniem ubezpieczenia w Narodowym Funduszu Zdrowia i jest uznawana w krajach Unii Europejskiej. Jeśli podczas pobytu za granicą zachorujemy NFZ pokryje koszty leczenia. Jednak nie wszystkie! Przed wyjazdem upewnij się jakiego rodzaju koszty leczenia za granicą mogą być pokryte przez NFZ.
- Telefon komórkowy z aktywnym roamingiem.
- Pieniądze (może to być także karta kredytowa lub czeki). Zapas na „czarną godzinę”, abyś miał za co wrócić do Polski.
Pośrednik pracy:
- nie może żądać pieniędzy za znalezienie pracy,
- nie może zabrać paszportu,
- musi podpisać umowę.
Jeśli pośrednik zabrał ci paszport i wziął pieniądze za znalezienie pracy:
- powiadom policję (zachodzi podejrzenie popełnienia przestępstwa: oszustwa lub handlu ludźmi);
- zwróć się o pomoc do konsulatu RP, obowiązkiem konsula jest wystawić odpowiedni tymczasowy dokument.
Jeżeli agencja pośrednictwa pracy nie wywiązała się z warunków umowy:
- masz prawo do wystąpienia z roszczeniami do agencji zatrudnienia lub możesz dochodzić swych roszczeń przed sądem powszechnym występując z powództwa cywilnego.
Pracodawca nie może:
- zalegać z wypłatą wynagrodzenia, wypłacać wynagrodzenia niższego niż przewiduje umowa
- zabrać dokumentów, m.in. paszportu
- zmuszać do pracy po godzinach i w dni wolne
Jeśli pracodawca nie wywiązuje się z warunków umowy o pracę:
- masz prawo wystąpić z roszczeniami do agencji zatrudnienia, za pośrednictwem której zostałeś skierowany do pracy.
- możesz zwrócić się także do właściwego urzędu pracy lub związku branżowego, jeśli dana agencja do takiego związku należy.
Dopiero gdy ten sposób nie przynosi rezultatu w postaci doprowadzenia do ugody z pracodawcą, istnieje możliwość pozwania pracodawcy do Sądu Pracy w danym kraju.
po powrocie do kraju możesz od agencji zatrudnienia dochodzić swoich roszczeń przed sądem powszechnym - występując z powództwa cywilnego.
GDZIE MOŻNA UZYSKAĆ POMOC
Na poziomie krajowym polska Policja w walce z handlem ludźmi współpracuje z organizacjami pozarządowymi, społecznymi i instytucjami użyteczności publicznej, takimi jak: Krajowe Centrum Interwencyjno-Konsultacyjne dla Ofiar Handlu Ludźmi, Fundacja „La Strada”, Fundacja „Dzieci Niczyje”, ITAKA – Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych, Stowarzyszenie „PoMOC”, Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji. Z uwagi na międzynarodowy charakter przestępstwa handlu ludźmi podejmowane są też działania wykraczające poza granice naszego kraju. Policja współpracuje z polskimi i zagranicznymi oficerami łącznikowymi, a także międzynarodowymi instytucjami policyjno-prokuratorskimi, tj. Interpolem, Europolem, Eurojustem (Europejska Jednostka Współpracy Sądowej), Frontexem (Europejska Agencja Zarządzania Współpracą Operacyjną na Granicach Zewnętrznych Państw Członkowskich Unii Europejskiej). Ponadto polska Policja bierze udział w europejskiej platformie przeciwko zagrożeniom przestępczością „EMPACT”, składającej się m.in. z przedstawicieli 24 krajów Unii Europejskiej, Szwajcarii, a także Komisji Europejskiej. W ramach tej platformy ustalane są główne cele i zadania w zakresie zwalczania i zapobiegania handlowi ludźmi w Europy.
W każdym województwie istnieje etatowy Zespół do Walki z Handel Ludźmi.
Telefon zaufania (+48) 664 974 934, e-mail: [email protected]
