Radio Rekord Radom 29 lat z Wami Radio Rekord Radom 29 lat z Wami
PGlucyBkYXRhLXJldml2ZS16b25laWQ9IjEiIGRhdGEtcmV2aXZlLWlkPSI0NGIxNzY0MWJjOTg4OTU5NmEyZDdiN2ZkNTRiNWZlNSI+PC9pbnM+DQo=
PGlucyBkYXRhLXJldml2ZS16b25laWQ9IjEiIGRhdGEtcmV2aXZlLWlkPSI0NGIxNzY0MWJjOTg4OTU5NmEyZDdiN2ZkNTRiNWZlNSI+PC9pbnM+DQo=

Zapomniane miejsca. Cheder przy Wałowej

Zapomniane miejsca. Cheder przy Wałowej

 

Praktycznie od początku XIX w. znaczna część obecnego Miasta Kazimierzowskiego stanowiła centrum życia społeczności żydowskiej. To tu mieli swoje sklepy, zakłady usługowe, księgarnie, restauracje, szkoły i rozmaite organizacje. Tu wybudowali synagogę.

Jeszcze przed I wojną światową powstał w Radomiu oddział Towarzystwa Przytułku Sierot i Biednych Dzieci Izraela „Talmud Tora” - jednej z najpopularniejszych instytucji dobroczynnych działających na rzecz osób wyznania mojżeszowego. Głównym celem Towarzystwa była opieka nad dziećmi z najuboższych warstw, przeważnie sierotami lub półsierotami i organizowanie dla nich miejsc, gdzie otrzymywałyby „bezpłatne nauczanie oraz wychowanie w duchu moralnym”. Czy siedzibą oddziału (nota bene jednej z najstarszych organizacji dobroczynnych w mieście) od początku istnienia była dwukondygnacyjna, klasycystyczna kamienica, o ponad 700 m2 powierzchni, przy ul. Wałowej 28? Czy z taką myślą dom został postawiony w drugiej połowie XIX w.?

 

https://www.cozadzien.pl/zdjecia/zapomniane-miejsca-opuszczone-kamienice-przy-ul-walowej-zdjecia/64405

 

PGlucyBkYXRhLXJldml2ZS16b25laWQ9IjciIGRhdGEtcmV2aXZlLWlkPSI0NGIxNzY0MWJjOTg4OTU5NmEyZDdiN2ZkNTRiNWZlNSI+PC9pbnM+
PGlucyBkYXRhLXJldml2ZS16b25laWQ9IjciIGRhdGEtcmV2aXZlLWlkPSI0NGIxNzY0MWJjOTg4OTU5NmEyZDdiN2ZkNTRiNWZlNSI+PC9pbnM+

Radomskie Towarzystwa Przytułku Sierot i Biednych Dzieci Izraela „Talmud Tora” postanowiło w kamienicy przy Wałowej 28 utworzyć cheder, czyli elementarną szkołę żydowską o charakterze religijnym. Cheder przeznaczony był wyłącznie dla chłopców; zwykle miał trzy klasy: dla uczniów trzy-, cztero- i pięcioletnich, dla sześcio- i siedmiolatków oraz dla ośmio-trzynastoletnich. Uczniowie spędzali w szkole większą część dnia, a uczyli się czytania Tory z komentarzem, modlitewnika i Talmudu. Program obejmował także naukę języka hebrajskiego lub jidysz.

 

W odrodzonej po zaborach Polsce wprowadzono obowiązek szkolny dla wszystkich dzieci od siódmego do 14 r. ż.

Chedery, nazywane odtąd zreformowanymi, dostosowały swoje programy do nowych wymogów; chłopcy uczyli się języka polskiego, rachunków, geografii czy historii. Równolegle prowadzono tradycyjną edukację w jidysz lub po hebrajsku.

 

Także cheder przy ul. Wałowej 28 stał się chederem zreformowanym, jednym z 12 istniejących w Radomiu w dwudziestoleciu międzywojennym. W 1936 r. szkoła została ponownie przekształcona w tradycyjny cheder. Kres jej istnieniu położył wybuch II wojny światowej.

 

PGlucyBkYXRhLXJldml2ZS16b25laWQ9IjQxIiBkYXRhLXJldml2ZS1pZD0iNDRiMTc2NDFiYzk4ODk1OTZhMmQ3YjdmZDU0YjVmZTUiPjwvaW5zPg0K
PGlucyBkYXRhLXJldml2ZS16b25laWQ9IjQxIiBkYXRhLXJldml2ZS1pZD0iNDRiMTc2NDFiYzk4ODk1OTZhMmQ3YjdmZDU0YjVmZTUiPjwvaW5zPg0K

4 maja 1961 r. nieruchomość, przez zasiedzenie, przeszła na rzecz Skarbu Państwa. W PRL-u w dawnym chederze urządzono mieszkania. Zarządcy niespecjalnie przejmowali się stanem technicznym budynku, zapewne nie przeprowadzono w nim nigdy kapitalnego remontu. Dziesięć lat temu został wyłączony z użytkowania. I niszczeje nadal.

Wpisany został – jako „dom ceglany, mieszkalny” - do gminnej ewidencji zabytków. Nieruchomość jest w tej chwili własnością prywatną.

 

Własnością prywatna jest także stojący za kamienicą Wałowa 28 trzykondygnacyjny budynek z facjatami. Również on przed II wojną światową należał do Żydów i został przejęty przez Skarb państwa. Ponoć ten dom i stojący przed nim, od strony ul. Limanowskiego właściciele wybudowali bez żadnych pozwoleń. Prawdopodobnie kamienice miały przynosić zysk – istniejące w nich mieszkania właściciele wynajmowali. Po zakończeniu wojny radomianie bardzo szybko zasiedlili budynek. Ostatni lokatorzy opuścili go kilka lat temu, kiedy fatalny stan kamienicy zaczął zagrażać ich życiu.

Chcemy, żeby nasze publikacje były powodem do rozpoczynania dyskusji prowadzonej przez naszych Czytelników; dyskusji merytorycznej, rzeczowej i kulturalnej. Jako redakcja jesteśmy zdecydowanym przeciwnikiem hejtu w Internecie i wspieramy działania akcji "Stop hejt".

Dlatego prosimy o dostosowanie pisanych przez Państwa komentarzy do norm akceptowanych przez większość społeczeństwa. Chcemy, żeby dyskusja prowadzona w komentarzach nie atakowała nikogo i nie urażała uczuć osób wspominanych w tych wpisach.

PGlucyBkYXRhLXJldml2ZS16b25laWQ9IjMiIGRhdGEtcmV2aXZlLWlkPSI0NGIxNzY0MWJjOTg4OTU5NmEyZDdiN2ZkNTRiNWZlNSI+PC9pbnM+DQo=
PGlucyBkYXRhLXJldml2ZS16b25laWQ9IjMiIGRhdGEtcmV2aXZlLWlkPSI0NGIxNzY0MWJjOTg4OTU5NmEyZDdiN2ZkNTRiNWZlNSI+PC9pbnM+DQo=

#WieszPierwszy

Najnowsze wiadomości

PGlucyBkYXRhLXJldml2ZS16b25laWQ9IjE1IiBkYXRhLXJldml2ZS1pZD0iNDRiMTc2NDFiYzk4ODk1OTZhMmQ3YjdmZDU0YjVmZTUiPjwvaW5zPg0K
PGlucyBkYXRhLXJldml2ZS16b25laWQ9IjE1IiBkYXRhLXJldml2ZS1pZD0iNDRiMTc2NDFiYzk4ODk1OTZhMmQ3YjdmZDU0YjVmZTUiPjwvaW5zPg0K

Najczęściej czytane

PGlucyBkYXRhLXJldml2ZS16b25laWQ9IjE5IiBkYXRhLXJldml2ZS1pZD0iNDRiMTc2NDFiYzk4ODk1OTZhMmQ3YjdmZDU0YjVmZTUiPjwvaW5zPg0K
PGlucyBkYXRhLXJldml2ZS16b25laWQ9IjE5IiBkYXRhLXJldml2ZS1pZD0iNDRiMTc2NDFiYzk4ODk1OTZhMmQ3YjdmZDU0YjVmZTUiPjwvaW5zPg0K

Polecamy