- Biblioteka ma charakter naukowy. Gromadzi dzieła dotyczące sztuki, historii i jej nauk pomocniczych, wojskowości, archeologii, etnografii, numizmatyki, muzealnictwa, zabytków, konserwacji i nauk przyrodniczych – wylicza Katarzyna Pacyna-Fituch samodzielny pracownik Biblioteki. - Szczególnie cenne są zbiory specjalne, do których należą starodruki. To w większości konstytucje sejmowe i inne dzieła administracji państwowej z XVIII wieku oraz rękopisy.
Mianem starych druków określa się wydawnictwa publikowane od 1450 roku, czyli od momentu wynalezienia druku, do 1800 włącznie. Należą do nich książki wytwarzane całkowicie lub w znacznej części ręcznie, a dotyczy to zarówno drukarstwa, jak i produkcji papieru. Ich wartość zabytkowa i unikatowy charakter, wzbogacone częstokroć fascynującą treścią i kształtem artystycznym, sprzyjają tworzeniu wyjątkowych kolekcji podnoszących prestiż każdej biblioteki.
https://www.cozadzien.pl/radom/orkiestra-reprezentacyjna-wot-byly-pierwsze-przesluchania/85856
Muzealna biblioteka ma w swoich zbiorach ok. 100 starodruków. Do najstarszych i zarazem najcenniejszych należą: M. K. Radziwiłła „Hierosolymitana peregrinatio ilustrissimi Domini Nicolai Cristophori Radzivili” z 1601 roku, St. Kobierzyckiego „Obsidi Clari Montis Częstochoviensis” z 1659, W. Tymowskiego, „Topor z prochu pogrzebowego przepolerowany (…) P. Joanny Ludwiki z Tęczyna Gniewoszowej, starościcowej radomskiej” z 1666 czy Jana Kochanowskiego „Cum Gratia et Priuilegio S.R.M. Za dozwoleniem ich Panów Kochanowskich” z 1639 roku, zawierający 26 utworów poety.
Znaczną część starodruków stanowią dary od osób prywatnych, stowarzyszeń i organizacji. Niestety, pochodzenie większości zbiorów jest nieznane. - Najcenniejszym zidentyfikowanym przedwojennym darem jest księgozbiór ks. Jana Wiśniewskiego, znanego przede wszystkim jako autora „Dekanatów” - historycznych monografii poszczególnych części ówczesnej diecezji sandomierskiej – mówi Katarzyna Pacyna-Fituch. - Mamy ok. 80 pozycji, które prawdopodobnie pochodzą ze zbiorów ks. Wiśniewskiego. To rękopisy, starodruki oraz wiele innych wydawnictw, wśród nich XIX-wieczne i z początku XX wieku wydania w bogato ilustrowanych i cennych oprawach.
Do najcenniejszych darów ks. Wiśniewskiego należą m.in. „Śpiewy historyczne z muzyką i rycinami, napisane przez Juliana Ursyna Niemcewicza S.S. Członka T.K.W.P.N, Akad: Wileńskiej, To: Nauk: w Krakowie, Tow: Filoz: w Filadelfii, i Tow: Woysk: w West Point w Ameryce”. To najgłośniejsza i jedna z najpopularniejszych książek polskich XIX wieku, będąca zbiorem pieśni historyczno-patriotycznych. Do każdej z 33 pieśni opiewających ważne wydarzenia z historii Polski autor dołączył „Przydatki”, czyli pisane przez siebie komentarze historyczne. Istotnym elementem utworu były ryciny, na których przedstawiono sceny opisywane w pieśniach.
https://www.cozadzien.pl/radom/znamy-laureatow-nagrody-gombrowicza/85697
Cennym nabytkiem w zbiorach Biblioteki MJM są rękopisy. To choćby „Relacje o pobycie w Warszawie Ks. Arcybiskupa Z. S. Felińskiego w r. 1862/3 opisana przez niego samego w jesieni 1894 r.”. To relacja o pobycie w Warszawie ks. Zygmunta Szczęsnego Felińskiego – polskiego profesora Akademii Duchownej w Petersburgu, arcybiskupa metropolity warszawskiego w latach 1862–1883, świętego Kościoła katolickiego. Kartki rękopisu – zapisane ściśle czarnym atramentem, oprawione w tekturową okładkę introligatorską w kolorze czarno-zielonym - stanowią bezcenny dokument rękopiśmienniczy zbiorów specjalnych naszej biblioteki – zapewnia Katarzyna Pacyna-Fituch. Do końcowych kart rękopisu dołączona została koperta z listem adresowana do pana profesora Walerego Przyborowskiego od Jana Stachurskiego. List dotyczy prośby o udzielenie informacji o niektórych uczestnikach powstania 1863 z terenu Grójeckiego, Iłży i Gór Świętokrzyskich.
Spośród 24 rękopisów na uwagę zasługuje także „Dziennik Wandy Brandt”, datowany na styczeń 1881 r. Autorka pisze o sobie „córka Ksawerego Brandta, aptekarza i śp. Anny z Lindów”. Urodziła się w Warszawie 17 czerwca 1865 r. Łącząc dziennik ze wspomnieniami opisuje rodzinę matki i swój pobyt w Radomiu. Dzieje XIX-wiecznego polskiego księgarstwa to historia m.in. Gebethnerów, Wolffów, Wildów, Arctów i Orgelbrandów, sprzedających polskie książki polskich autorów. Wielu z nich zasłużyło się dla polskiej kultury i dziejopisarstwa. Choćby Samuel Orgelbrand - polski drukarz i wydawca pochodzenia żydowskiego, założyciel jednego z najbardziej wpływowych i cenionych wydawnictw w kraju, autor „Encyklopedii Powszechnej”.
Samuel Orgelbrand wydał m.in. „Starożytną Polskę pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym” Michała Balińskiego i Tymoteusza Lipińskiego. - W zbiorach biblioteki, oprócz wymienionej publikacji, posiadamy również największe wydawnicze dzieło, pierwszą encyklopedię powszechną, czyli właśnie „Encyklopedię” Orgelbranda. Początkowo planowana na 15 tomów w trakcie pracy powiększyła się do 28 tomów – mówi Katarzyna Pacyna-Fituch.
https://www.cozadzien.pl/radom/poruszyla-mnie-ta-sytuacja-nowy-mural-w-radomiu/85675
Wśród wydawnictw XIX- wiecznych i z początku XX wieku warto wymienić też Augusta Sokołowskiego „Dzieje Polski ilustrowane” - pięciotomowe dzieło z ilustracjami oraz reprodukcjami obrazów Jana Matejki, Wojciecha Gersona, Juliusza Kossaka i innych mistrzów polskich czy trzytomowe „Malarstwo polskie” Feliksa Kopery (1871-1952), wybitnego polskiego historyka sztuki, wieloletniego dyrektora Muzeum Narodowego w Krakowie. To pierwsze całościowe opracowanie dziejów malarstwa polskiego, ilustrowane licznymi rycinami, w tym wieloma tablicami barwnymi. Do wykonania ilustracji wykorzystano bezcenne klisze z wielu polskich muzeów, w tym z zasobów Muzeum Narodowego w Krakowie.
- Darczyńcy przy okazji porządkowania domowych bibliotek decydują często o przekazaniu muzeum pamiątkowych egzemplarzy książek, czasopism i innych cennych zbiorów, przyczyniając się do wzbogacenia księgozbioru muzealnego. Dziękujemy im wszystkim za ocalenie przeszłości, szczególnie tej regionalnej – mówi Katarzyna Pacyna-Fituch.
