Spacerkiem po mieście: Biblioteka im. Izaaka Grünbauma

Ciekawostką jest, że patronem biblioteki został żyjący wówczas Izaak Grünbaum. Urodził się 24 listopada 1879 w Warszawie. Działacz syjonistyczny w II Rzeczypospolitej, poseł na Sejm Ustawodawczy i Sejm I, II i III kadencji II RP, jeden z sygnatariuszy deklaracji niepodległości Izraela. Zmarł 7 września 1970 w Gan Szemu’el. Siedzibą biblioteki były pomieszczenia w kamienicy przy ul. Żeromskiego 25 – w samym centrum miasta. Adres – jak pisze Marta Wiktoria Trojanowska w książce „Zlikwidowane, przekształcone, rozproszone. Nieistniejące biblioteki Radomia z lat 1839-2015” - znajdował się także na dwóch używanych przez instytucję pieczęciach służących do oznaczania książek, co było i jest także współcześnie rzadkością.

Bibliotekę im. Izaaka Grünbauma prowadziła Organizacja Syjonistyczna, której radomski oddział powstał jeszcze przed 1919 rokiem. OS płaciła za lokal, opał i energię elektryczną, spośród jej członków rekrutowali się także pracownicy książnicy. Początkowo czytelnicy mogli korzystać z 800 woluminów, ale już cztery lata później księgozbiór liczył 5 tys. 736 tomów. Były to książki w języku polskim, hebrajskim i jidysz. Najszybciej przybywało publikacji po polsku – w 1929 liczył 3 tys. 420 woluminów. Bo też czytelnicy sięgali najchętniej (60 proc.) właśnie po polskie książki; drugi wybór to jidysz (25 proc.), a na końcu hebrajski (5 proc.). W 1936 roku w siedzibie Organizacji Syjonistycznej uruchomiono także czytelnię czasopism, gdzie można było przejrzeć dzienniki i periodyki.

https://www.cozadzien.pl/radom/spacerkiem-po-miescie-miejskie-przedsiebiorstwo-komunikacji-w-radomiu/99488

Korzystanie z księgozbioru było bezpłatne, a większość czytelników stanowili przedstawiciele inteligencji i młodzież szkolna. W latach 30. biblioteka była czynna codziennie z wyjątkiem sobót, początkowo w godz. 18.30-20, potem od godz. 17 do 20.
Instytucja przy ul. Żeromskiego 25 była niezwykle popularna – dziennie notowano nawet 130-150 wypożyczeń. Jeden czytelnik wypożyczał ponad 40 tomów rocznie. W 1929 roku do Biblioteki im. Izaaka Grünbauma zapisanych było 516 osób, a w 1938 – 340, z których aż 286 wypożyczało wyłącznie polskie wydawnictwa.

PGlucyBkYXRhLXJldml2ZS16b25laWQ9IjciIGRhdGEtcmV2aXZlLWlkPSI0NGIxNzY0MWJjOTg4OTU5NmEyZDdiN2ZkNTRiNWZlNSI+PC9pbnM+

Biblioteka nie ograniczała się tylko do wypożyczania książek. Z inicjatywy jej pracowników odbywały się rozmaite wydarzenia, np. wieczór recytacji literatury żydowskiej i ludowej, coroczne całodniowe wycieczki do Kazimierza czy herbatka podsumowująca rok pracy z udziałem bibliotekarzy i czytelników.

https://www.cozadzien.pl/radom/spacerkiem-po-miescie-panstwowa-komunikacja-samochodowa/98572

Biblioteka im. Izaaka Grünbauma została zlikwidowana na początku okupacji hitlerowskiej. Jej księgozbiór, wraz ze zbiorami innych radomskich bibliotek, przewieziono do budynku przy ul. Piłsudskiego 3. Potem uległ rozproszeniu i zniszczeniu. Ocalałe tomy Miejska Biblioteka Publiczna zwróciła w maju 1945 roku radomskiemu oddziałowi Centralnego Komitetu Żydów Polskich.

Od początku lat siedemdziesiątych XIX wieku w trzykondygnacyjnej, klasycystycznej kamienicy przy ul. Lubelskiej 25 (obecnie ul. Żeromskiego 25) Adam Suchański (1852-1909) prowadził niewielki zakład introligatorski; sprzedawał tutaj także materiały piśmiennicze. W połowie 1914 przeniósł się do sąsiedniego budynku. Po II wojnie światowej zaś mieściła się tu siedziba radomskiego oddziału Polskiego Czerwonego Krzyża.

https://www.cozadzien.pl/radom/spacerkiem-po-miescie-instytut-muzyczny-i-radomskie-towarzystwo-muzyczne/98186

PGlucyBkYXRhLXJldml2ZS16b25laWQ9IjQxIiBkYXRhLXJldml2ZS1pZD0iNDRiMTc2NDFiYzk4ODk1OTZhMmQ3YjdmZDU0YjVmZTUiPjwvaW5zPg0K

Kamienica została wpisana do rejestru zabytków w lutym 1992 roku.

Na podstawie informacji zawartych w publikacji „Zlikwidowane, przekształcone, rozproszone. Nieistniejące biblioteki Radomia z lat 1839-2015” Marty Wiktorii Trojanowskiej; Radom 2022