Szanowni Czytelnicy!
Tym razem chciałbym pochwalić się Centrum, od którego wszystko się zaczęło. Jeszcze w latach 80. profesor Michał Hebda, przy wsparciu pełnomocnika Ministra ds. organizacji MCNEMT prof. dr hab. inż. Mariana Szczerka, skupił w Radomiu ogromny potencjał młodych, ambitnych ludzi. Zespół ten skutecznie prowadził zadania związane z koordynacją badań systemów eksploatacji. W tamtych czasach jednym z największych programów badawczo-rozwojowych był program „Doskonalenie Eksploatacji Środków Trwałych”.
Nawet nie mamy świadomości, że tribologia jest dziedziną nauki, z którą mamy do czynienia każdego dnia. Każdy proces zużycia na skutek tarcia może podlegać badaniom tribologicznym. Badania zjawisk tarcia i procesów zużywania, metodologia badań właściwości tribologicznych materiałów konstrukcyjnych i środków smarowych, opracowanie aparatury laboratoryjnej i testowej do badań tribologicznych, to tylko część wyzwań, które podejmuje tribologia.
Ogromny hołd i szacunek należy się wszystkim, którzy przyczynili się do rozwoju tej dziedziny nauki w naszym Instytucie. A największe uznanie należy się pionierowi radomskiej i ogólnopolskiej tribologii Panu Prof. dr hab. inż. Marianowi Szczerkowi, który wychował całe zastępy polskich i międzynarodowych tribologów. Z innych badaczy chciałbym wymienić także dr hab. inż. Witolda Piekoszewskiego oraz dr hab. inż. Waldemara Tuszyńskiego.
Obecnie Centrum Tribologii z wielkimi sukcesami kieruje dr hab. inż. Remigiusz Michalczewski, któremu składam za to gorące podziękowania.
Z życzeniami inspirującej lektury
dr Adam Duszyk
Dyrektor Łukasiewicz - Instytutu Technologii Eksploatacji
.jpg)
Tribologia – nauka o tarciu, zużyciu i smarowaniu
Tribologia dla wielu Czytelników jest zagadnieniem raczej mało znanym, choć bardziej lub mniej świadomie stycznym z ich codziennością. Warto więc przybliżyć znaczenie tej interdyscyplinarnej dziedziny nauki, zajmującej się badaniem zjawisk zachodzących w miejscach styku ciał stałych podczas ich względnego ruchu. Znajomość tych procesów jest niezbędna przy konstruowaniu i użytkowaniu węzłów tarcia, takich jak przekładnie, łożyska, sprzęgła, hamulce, a także elementów sztucznych stawów czy implantów dentystycznych. Optymalizacja tribologiczna prowadzi do znaczącej poprawy niezawodności, sprawności i trwałości. Tribologia ma kluczowe znaczenie dla wielu gałęzi przemysłu, takich jak motoryzacja, lotnictwo, energetyka, medycyna, sport, a także dla ochrony środowiska. Przyczyniając się do redukcji emisji szkodliwych substancji i ograniczenia zużycia surowców naturalnych, wpisuje się w politykę rozwoju zrównoważonej gospodarki.
Centrum Tribologii Łukasiewicz – ITEE
Centrum Tribologii to zespół doświadczonych inżynierów i naukowców dysponujący unikatowym, kompleksowym i najbogatszym w kraju zapleczem do eksperymentalnych badań tribologicznych. Powstanie obszaru badań tribologicznych legło u podstaw organizacji radomskiego Instytutu, który powstał w roku 1986 jako Międzyresortowe Centrum Naukowe Eksploatacji Majątku Trwałego.
Działalność Centrum Tribologii obejmuje problematykę tarcia, zużycia i smarowania elementów maszyn i narzędzi ze szczególnym uwzględnieniem metod i urządzeń badawczych. Podstawowymi kierunkami prac naukowych są: badania zjawisk tarcia i procesów zużywania w skali makro-, mikro- i nanowymiarowej, rozwój metod poprawy charakterystyk tribologicznych elementów maszyn i urządzeń, rozwój systemów oceny właściwości tribologicznych materiałów konstrukcyjnych i środków smarowych oraz opracowywanie aparatury badawczej i testowej do badań tribologicznych.
Posiadana infrastruktura umożliwia badania procesów tarcia wszelkiego rodzaju materiałów: litych, kompozytowych, pokrytych powłokami, polimerów, biomateriałów, środków smarowych, w różnych, ściśle określonych warunkach: od niskich do wysokich temperatur, a także w próżni.
Obecnie Centrum pełni rolę wiodącego w kraju ośrodka opracowującego i wytwarzającego aparaturę do tribologicznych badań tarcia, co stało się uznaną polską specjalnością naukowo-techniczną, dostrzeżoną również na arenie międzynarodowej.
Przez ponad 30 lat Łukasiewicz – ITEE był wydawcą ogólnopolskiego czasopisma TRIBOLOGIA.
Osiągnięcia Centrum Tribologii
Centrum Tribologii zrealizowało kilkadziesiąt prac badawczych w ramach programów krajowych (NCBR, NCN, MNiSW), funduszy europejskich (POIR, FENG) oraz programów międzynarodowych (M-ERA.Net, Programy Ramowe UE). Unikatowe możliwości pozwoliły na podejmowanie przełomowych projektów prowadzących do opracowywania nowych, nieistniejących dotychczas technologii. Należy do nich m.in. realizowany obecnie w konsorcjum kilku ośrodków naukowych i przemysłu projekt TECHMATSTRATEG z obszaru nanotechnologii, dotyczący wykorzystania innowacyjnych hybrydowych warstw powierzchniowych do zwiększenia trwałości uzębień przekładni zębatych górniczych zespołów napędowych. Do przełomowych w skali europejskiej należy projekt międzynarodowy M-ERA.Net współfinansowany z funduszy programu HORYZONT 2020, w którym we współpracy z europejskimi ośrodkami opracowano samosmarujące systemy tribologiczne przeznaczone do pracy w ekstremalnie wysokich temperaturach (do 1000°C). Do unikatowych w skali europejskiej należy zaliczyć badania materiałów w warunkach próżni, przeznaczonych do produkcji mechanizmów wysyłanych w misjach kosmicznych. Podejmowane są także wyzwania badawcze na skalę światową. Centrum Tribologii jest partnerem projektu COST, „A pan-European network of Ocean Tribology (OTC)”, mającego na celu opracowanie zrównoważonych, niezawodnych i energooszczędnych systemów oceanicznych. We współpracy z Łukasiewicz – Instytutem Lotnictwa oraz firmą Astronika planowane były eksperymenty tribologiczne na stacji kosmicznej (ISS). Podjęte badania z obszaru biotribologii dotyczą m.in. opracowania kopolimeru umożliwiającego regenerację chrząstki stawowej człowieka, sztucznych stawów człowieka i implantów dentystycznych.
Centrum Tribologii realizuje specjalistyczne usługi badawcze dla kilkudziesięciu podmiotów z kraju i z zagranicy, w tym dla: Orlen, Fuchs Oil Corporation, Pratt & Whitney, ENEA, Fabryka Łożysk Tocznych Kraśnik, Astronika, Hart-Tech, LASER Polska, PIAP Space i ITWL.
Chlubą Centrum Tribologii jest wytwarzana tutaj tribologiczna aparatura badawcza. Łącznie wyprodukowano ponad 200 kompletnych zestawów tribologicznych. Nasze tribotestery można spotkać praktycznie we wszystkich krajowych laboratoriach (uczelnianych, instytutowych i przemysłowych), podejmujących problematykę tarcia, zużycia i smarowania. Są także przedmiotem eksportu do ośrodków zagranicznych (m.in. Chiny, Czechy, Egipt, Korea Płd., Meksyk, USA, Węgry).
Centrum Tribologii otwarte na nowe wyzwania
Dyrektor Centrum Tribologii, dr hab. inż. Remigiusz Michalczewski, serdecznie zaprasza przedsiębiorstwa oraz jednostki naukowe do współpracy w zakresie rozwiązywania problemów związanych z tarciem, zużywaniem i smarowaniem. Centrum Tribologii Łukasiewicz - ITEE oferuje szeroki zakres usług badawczych oraz opracowanie i budowę tribologicznych stanowisk badawczych dla przedsiębiorstw i jednostek naukowych poszukujących innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie tribologii. Naszą ambicją jest budowa i rozwój w Radomiu tribologicznego centrum badawczego pozwalającego na sprostanie najnowszym wyzwaniom nie w tylko w skali kraju, lecz również na arenie międzynarodowej.
Więcej informacji na temat Centrum Tribologii na stronie:
https://www.itee.lukasiewicz.gov.pl/obszary/centrum-tribologii
Kontakt:
tribologia@itee.lukasiewicz.gov.pl
tel. (+48) 48 364-92-47, (+48) 601 668 436
